آب اکسیژنه چست؟

آب اکسیژنه (Hydrogen Peroxide) که به نام هیدروژن پراکسید هم شناخته می‌شود، مایعی آبی رنگ، شفاف و ناپایدار است. برای پایداری بیشتر معمولا این ماده را در محلول اسیدی ضعیفی نگه ‌می‌دارند. آب اکسیژنه در دو گرید صنعتی و خوراکی یا شیمیایی در بازار موجود بوده و بیشترین تراکم وزنی آن ۳۵ درصد، ۵۰ درصد، ۶۰ درصد و ۷۰ درصد وزنی است.

مشخصات فنی آب اکسیژنه (هیدروژن پراکسید)

خواص آب اکسیژنه:

آب اکسیژنه خواص متعددی دارد که به علت وجود این خواص، در صنایع مختلف پر کاربرد است. در این قسمت سعی داریم شما را هرچه بهتر با خواص این ماده آشنا کنیم:

• این محصول کاربردی اثربخشی بسیار خوبی در محیط های مختلف اسیدی و بازی دارد.
• آب اکسیژنه یک محصول شیمیایی مایع می باشد به همین علت می ‌توان از آن به راحتی برای امور گوناگون استفاده کرد.
• از دیگر خواص این ماده می توان به خاصیت ضدعفونی کنندگی این ماده اشاره کرد.
• از این ماده به عنوان یک براق کننده استفاده کرد.

انواع آب اکسیژنه:

آب اکسیژنه بسته به نوع مصرفی که دارد، به سه دسته کلی تقسیم می شود. در این قسمت به معرفی انواع آب اکسیژنه می پردازیم:

آب اکسیژنه خوراکی:

یکی از انواع آب اکسیژنه، آب اکسیژنه خوراکی می باشد که خود به دو نوع ۳۵ درصد و ۵۰ درصد تقسیم می شود. این دسته از آب اکسیژنه ها در کاربردهای فراوانی در صنایع گوناگون دارند. اگر بخواهیم اکسیژنه خوراکی را با سایر آب اکسیژنه ها مقایسه کنیم، می توان گفت که گرانتر از دیگر انواع آب اکسیژنه می باشد. زیرا هزینه زیادی صرف فرآیند تولید آن می شود.

آب اکسیژنه آزمایشگاهی:

نوع دوم آب اکسیژنه، آب اکسیژنه آزمایشگاهی می باشد. این نوع اکسیژنه در فرآیند های تحقیقاتی و علمی مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع از آب اکسیژنه از درصد خلوص بسیار بالایی برخوردار است.

آب اکسیژنه صنعتی:

کاربردی ترین نوع آب اکسیژنه، آب اکسیژنه صنعتی می باشد. این نوع اکسیژنه با دو غلظت ۳۵ درصد و ۵۰ درصد در بازار موجود است که هر کدام کاربرد مختص به خود را دارند. آب اکسیژنه خطرات خاص خود را دارد، به همین علت فقط می توان از آن در صنعت استفاده کرد.

روش تولید آب اکسیژنه

برای تولید آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید از دو روش الکترولیز و خوداکسایش استفاده می‌شود.

روش الکترولیز

ابتدا محلول سولفوریک اسید و سولفات هیدروژن آمونیوم با یکدیگر و با شدت بسیار بالا الکترولیز شده، در نهایت آند پراکسید هیدروژن حاصل خواهد شد. از طرفی یون پراکسو دی سولفات هیدرولیز شده و از هیدرولیز آن H_۲O_۲ ساخته می‌شود.
با استفاده از روش تقطیر در دمای بالا و فشار پایین هیدروژن پراکسید جدا شده و محلول رقیق هیدروژن پراکسید به دست می‌آید و از تقطیر آن در فشار کم، آب اکسیژنه ساخته می‌شود.

روش خوداکسایش

در این روش یکی از مشتقات حاصل شده از آنتراکینون مانند ۲- اتیل آنترا هیدروکینون با هیدروژن واکنش نشان داده و به اتیل آنتراکینون تبدیل خواهد شد. در نهایت با عبور هوا از این ماده، هیدروژن پراکسید یا همان آب اکسیژنه تشکیل می‌شود.

خاصیت ضدعفونی آب اکسیژنه

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آب اکسیژنه خاصیت ضدعفونی کننده آن است. از این محلول برای گندزدایی و ضدعفونی کردن آب شرب نیز استفاده می‌کنند. این ماده قدرت بسیار بالایی برای مبارزه با میکروب‌ها و میکروارگانیسم‌ها در برج‌های خنک‌کننده و مخازن آب دارند.

آب اکسیژنه مزه و بو نامطبوع، رسوبات، خوردگی و آلاینده‌های موجود در آب را از بین خواهد برد؛ به همین دلیل در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان از این ماده برای ضدعفونی کردن و تصفیه آب آشامیدنی استفاده می‌شود. اما علاوه بر آب اکسیژنه از ترکیبات دیگری چون اوزن، نقره، اشعه UV و کلر برای ضدعفونی کردن آب هم می‌توان استفاده کرد.

کاربرد آب اکسیژنه

• از آب اکسیژنه در تهیه و تولید مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود.
• یک عامل مهم و سفیدکننده در تهیه کاغذ می باشد.
• برای از بین بردن مواد زاید و مواد آلی در آب استخرها از آب اکسیژنه استفاده می گردد.
• در بخش آرایشی و بهداشتی برای تهیه خمیردندان، رنگ مو و … استفاده می‌شود.
• در بخش داروسازی برای تولید داروهایی چون هموستاتیک و از بین‌برنده پاتوژن‌ها استفاده می گردد.
• آب اکسیژنه برای درمان بیماری‌هایی چون آسم، دیابت، میگرن و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• در بخش صنعتی به عنوان یک اکسیدکننده بسیار قوی در محیط‌های اسیدی و بازی استفاده می‌شود.
• از آب اکسیژنه در صنعت معدن استفاده می شود. در واقع آب اکسیژنه هم می تواند یک منبع اکسیژن محسوب شود و هم می تواند به عنوان یک اکسید کننده مورد استفاده قرار گیرد. به همین علت ماده پر کاربرد در صنعت معدن است‌.
• از آنجایی که این ماده شیمیایی توانایی کنترل انواع آفت ها، قارچ ها، کپک ها و… را دارد، می توان از این ماده در صنعت کشاورزی به منظور دفع آفات استفاده شود.

نکات ایمنی کار با آب اکسیژنه

آب اکسیژنه در تماس با پوست دست و تماس با چشم بسیار حساسیت‌زا است؛ پس در حین کار با این ماده بهتر است نکات ایمنی را رعایت نموده و تماسی با چشم یا پوست دست‌تان نداشته باشد. در غیر اینصورت باعث سوختگی و در موارد بسیار شدید باعث از دست دادن بینایی خواهد شد.
در حین کار با این ماده از ماسک، عینک محافظ و دستکش استفاده کنید و سعی کنید یا در محیط باز یا در محیطی با تهویه مناسب با آب اکسیژنه کار کنید. استنشاق این ترکیب می‌تواند برای ریه مضر باشد و به مرور زمان تبدیل به یک آسم خفیف شود.