سوربات پتاسیم و نکات کلیدی این ماده ی نگهدارنده

پتاسیم سوربات چیست؟

پتاسیم سوربات (به انگلیسی “(Potassium sorbate”)) یک افزودنی شیمیایی با فرمول شیمیایی C6H7KO2  است. این ماده به طور گسترده ای در غذاها، نوشیدنی ها و محصولات مراقبت فردی استفاده می گردد. سوربات پتاسیم در واقع یک نمک بدون مزه و بی بو است. تولید پتاسیم سوربات به صورت سنتزی و از واکنش اسید سوربیک با هیدروکسید پتاسیم انجام می شود. شکل ظاهری آن به صورت کریستال های کروی، پودری یا اکسترود شده (حالت میله ای) ی سفید رنگ است.

خواص خارق العاده ی پتاسیم سوربات

پتاسیم سوربات، ماده ای با جرم مولی ۱۵۰٫۲۲ گرم بر مول است که قابلیت انحلال پذیری بالایی در آب دارد. این محصول در صورت انحلال در آب با غلظت ۱۰ درصد،  محلولی با پی اچ ۸.۵-۱۰.۵ ایجاد می‌کند.

سوربات پتاسیم با جلوگیری از رشد انواع کپک ها، مخمرها و قارچ ها، ماندگاری مواد غذایی را افزایش داده و گاهی از آن به عنوان نگهدارنده پتاسیم سوربات شناخته می شود. در واقع اسید سوربیک و سوربات پتاسیم میکروارگانیسم ها را از بین می برد و از رشد و تولید مثل آنها جلوگیری کرده یا آن را به عقب می اندازد.

مهم ترین کاربردهای پتاسیم سوربات

این ماده در دهه ۱۸۵۰ توسط فرانسوی ها کشف شد.این ماده در ابتدا، به صورت طبیعی در نوعی از درختان توت کوهستانی کشف شد. ایمنی و کاربردهای آن به عنوان ماده نگهدارنده در پنجاه سال گذشته مورد تحقیق قرار گرفته است. سازمان غذا و داروی امریکا(FDA) استفاده از این ماده را (وقتی به صورت مناسبی استفاده گردد) ایمن اعلام کرده است. بیشترین موارد مصرف این ماده در صنایع غذایی و صنایع آرایشی و بهداشتی صورت می گیرد. که در ادامه به صورت مفصل تری به آنها می پردازیم.

• کاربرد پتاسیم سوربات در صنایع غذایی

پتاسیم سوربات در لیست مواد تشکیل دهنده بسیاری از غذاهای رایج قرار دارد. به این جهت است که سوربات پتاسیم مشهور به ماده ی نگهدارنده هست؛ زیرا بدون تغییر در کیفیت محصول مانند مزه، بو و ظاهر می تواند بهترین اثر را ایجاد کند. به عنوان نمونه می توان موارد مصرف پتاسیم سوربات را در لیست اجزای به کار رفته در بسیاری از محصولات غذایی مانند : آب سیب، سبزیجات و مواد غذایی کنسرو شده، پنیرها و ماست، گوشت ها و میوه های خشک شده، نوشیدنی ها و عصاره ها یافت. قابل توجه است که از پتاسیم سوربات در تهیه ی غذای گربه، سگ و سایر حیوانات نیز به عنوان نگهدارنده استفاده می شود.

این ماده ی پرکاربرد در لوازم آرایشی و بهداشتی، شامپوها و مرطوب کننده ها و محلول لنز تماسی به عنوان آنتی باکتریال و نگهدارنده در لوازم شخصی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین سوربات پتاسیم از مواد آرایشی و بهداشتی در برابر فساد محافظت می کند و پتاسیم سوربات دارویی نیز بسیار پرکاربرد است.

مسئله ای که مطرح می شود این است که پتاسیم سوربات تا چه مدت ماندگاری را افزایش می دهد؟، با توجه به کاربرد این ماده به عنوان نگهدارنده می توان یه این سوال جواب قطعی داد. اما در تمامی مواد این مدت زمان ثابت نیست ولی گفته شده که نهایت زمانی که سوربات پتاسیم ماندگاری را افزایش می دهد، ۱۲ ماه است. مدت زمان ماندگاری بستگی به میزان مورد استفاده از این ماده نیز دارد.

عوارض پتاسیم سوربات

اولین سوالی که به ذهن می رسد این است که آیا خوردن پتاسیم سوربات بی خطر است؟ پاسخی که به این سوال می توان داد این است که ، سازمان های نظارتی مانند: سازمان غذا و داروی آمریکا، سازمان کشاورزی و غذای سازمان ملل و مسئولان امنیت غذای اروپا، پتاسیم سوربات را به عنوان یک ماده ی کاملا امن و بی خطر معرفی کرده اند. در واقع وقتی این ماده به عنوان یک افزودنی در غذا خورده می شود، مانند آب و دی اکسید کربن از طریق سیستم شما بدون خطر عبور می کند و  در بدن شما جمع نمی شود.

در سال ۲۰۱۵ بعد از تحقیقات گسترده ای که پیرامون این ماده و دو افزودنی دیگر غذایی انجام دادند به این نتیجه رسیدند که به ازای هر یک کیلوگرم از وزن بدن مجاز به مصرف ۳ میلی گرم در روز از پتاسیم سوربات است.

آیا مصرف پتاسیم سوربات ریسک دارد؟

بعضی از مردم نسبت به وجود پتاسیم سوربات در غذا آلرژی دارند. البته این آلرژی نادر است. این آلرژی ها به پتاسیم سوربات موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی خیلی رایج تر است. به طوری که می تواند باعث سوزش، خشکی یا تحریک پوست در نواحی مختلف شود. بنابراین اگر از سوربات پتاسیم به عنوان یک ماده خالص، مثلا در شراب سازی استفاده می کنید، در صورت ریختن آن می تواند چشم و پوست شما را تحریک کند.

با وجود الزامات خلوص برای تولید کنندگان، این امکان وجود دارد که رسوبات پتاسیم به عنوان یک ماده افزودنی غذایی به موادی مانند سرب، آرسنیک و جیوه آلوده شود.