کات کبود یا همان سولفات مس ماده ای مفید است که کاربردهای فراوانی در صنعت کشاورزی، شیمی و سایر صنایع دارد. با توجه به اهمیتی که این ماده دارد در این مقاله قصد داریم به شناخت بیشتر کات کبود یا سولفات مس و کاربردهای آن بپردازیم.
کات کبود که نام دیگر آن مس(II) سولفات ۵ آبه است، دارای فرمول شیمیایی CuSO4(H2O)x می باشد که تعداد مولکول های آب در این ماده از ۰ تا ۵ متغیر است. این ماده با نام های متفاوت دیگری مانند زاج کبود، گوهر آبی، مس سولفات یا سولفات مس نیز در بازار و طبیعت شناخته می شوند. کات کبود یا سولفات مس ماده ای کریستالی، به رنگ آبی شفاف است که حلالیت بالایی در آب دارد. در صنعت شیمی برای اینکه بتوانند این ماده پرکاربرد را تولید کنند، سولفوریک اسید و اکسید مس را با استفاده کردن از تبلور، به واکنشی وارد می کنند که حاصل آن سولفات مس خواهد بود. به همین ترتیب در صنعت نیز کات کبود را از روش الکترولیز کردن فلز مس و سولفوریک اسید غلیظ تولید می کنند. کات کبود بدون آب، پودر سفید رنگی است که جذب آب زیادی دارد. اگر بخواهند کات کبود یا سولفات مس بدون آب را به دست بیاورند، کات کبودی که دارای آب است را خشک می کنند تا دهیتراته شود.
خواص کات کبود یا سولفات مس
همان طور که در بالا به آن اشاره کردیم، ویژگی های خاص کات کبود باعث استقبال فراوانی از طرف صنایع مختلف برای تهیه این ماده شده است. به جهت اهمیت این موضوع، ما در این جا به برخی از ویژگی های مهم سولفات مس اشاره کردیم:
- کات کبود یا سولفات مس جاذب آب است.
- این ماده را می توانیم یک نمک معدنی معرفی کنیم.
- سولفات مس توانایی حل شدن در آب، متانول و گلیسیرین را دارد. شایان ذکر است این ماده در اتانول هیچ گونه حلالیتی ندارد.
- کات کبود دارای خاصیت ضد قارچی است. یادتان باشد این ماده در دوزهای بالا بسیار سمی می شود و در صورتی که می خواهید از آن استفاده کنید باید دوز مناسبی از آن را استفاده کنید.
- کات کبود در صورتی که در آب حل شود، قابلیت رسانندگی پیدا می کند.
- رنگ کات کبود اگر آب در ساختارش باشد آبی و در صورت نبودن آب در ساختارش به رنگ سفید است.
- در اثر ترکیب شدن کات کبود و آب که یک واکنش انحلالی است، نهایتاً یک محلول به دست می آید. شایان ذکر است در طول این پروسه حل شدن سولفات مس در آب، یون های سولفات (آنیون) و یون های مس(کاتیون) در آب از یکدیگر جدا می شوند. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که کات کبود یا سولفات مس ترکیبی یونی است.
- با توجه به اینکه ذرات کات کبود قابل جدا سازی هستند، پس سولفات مس ماده ای همگن است.
روش تهیه کریستال های کات کبود
برای تهیه کریستال های سولفات مس، باید آن را در آب حل کرده و هنگامی که به خوبی حل شد، آن را حدود یک شبانه روز در ظرفی بزرگ پهن کنید تا کم کم کریستال ها تشکیل شوند.
انواع کاربرد سولفات مس
ویژگی ها و خصوصیات کات کبود موجب شده تا این ماده در بسیاری از صنایع به ماده ای ضروری تبدیل شود. به همین جهت کات کبود دارای کاربردهای فراوانی است، از جمله:
کاربرد سولفات مس در پزشکی
از موارد مهم کاربرد کات کبود در صنعت پزشکی است. این ماده دارای خواص درمانی و خصوصیات منحصر به فردی زیادی است. به همین جهت از آن استفاده های زیادی می کنند. به عنوان مثال از کات کبود یا سولفات مس در بعضی از آزمایش های خون استفاده می کنند، زیرا یکی از مهم ترین عناصر در مشخص کردن نتیجه تست محسوب می شود. همچنین می توان از کات کبود برای رفع خارش یا ضدعفونی کردن زخم در دوران بارداری استفاده کرد. از دیگر کاربرهای کات کبود که اکثر مردم می توانند از آن بهره مند شوند، خاصیت این ماده در از بین بردن بوی تند عرق است. به این ترتیب که می توانید آن را از عطاری تهیه کرده و بعد از اینکه موضع مورد نظر را کمی مرطوب کردین، کات کبود را روی پوست آن ناحیه بکشید.
کاربرد سولفات مس در کشاورزی
یکی از اصلی ترین مواد شیمیایی که در کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد کات کبود یا سولفات مس است. همان طور که گفتیم کات کبود، ضد انگل و علف کش است. به همین جهت از این ماده برای افزایش دادن فتوسنتز در گیاهان و از بین بردن لک های موجود بر روی آن ها استفاده می کنند. همچنین از مهم ترین کاربردهای آن در صنعت کشاورزی، از بین بردن علف های هرز است.
کاربرد سولفات مس در استخرها
کات کبود از رشد جلبک ها در استخر جلوگیری می کند و آب استخر را ضدعفونی می کند. البته همان طور که گفتیم باید در اندازه دوز مصرفی آن اصولی عمل کرد. لازم به ذکر است، استفاده از کات کبود در صنایع رنگرزی، تولید کردن رنگ و همچنین در پرورش ماهی بسیار رواج دارد.
سمیت کات کبود
کات کبود یا سولفات مس در گروه مواد سمی وجود دارد. به طوری که مقادیر زیادی از آن برای انسان و محیط زیست خطرناک و مضر است. برای استفاده از این ماده حتماً باید به مقادیر استاندار آن توجه کرد، علی الخصوص برای مواردی که با محیط زیست یا انسان در ارتباط باشد. زیرا کات کبود به راحتی در آب قابل حل شدن است و از همین طریق می تواند به راحتی در محیط زیست پخش شود.
خطرات کات کبود برای انسان
همان طور که گفتیم اگر از کات کبود یا سولفات مس در اندازه های استاندارد برای موارد انسانی استفاده نشود، می تواند مشکلات زیر را برای افرادی که با آن در تماس بودند به وجود بیاورد:
- در صورتی که از راه تنفس فرد وارد شود ایجاد سرفه و گلو درد می کند.
- در صورتی که با پوست فرد تماس داشته باشد موجب درد و قرمزی در آن ناحیه می شود.
- در صورتی که با چشم فرد تماس پیدا کرده باشد، فرد به سرعت دچار تاری دید، قرمزی و درد می شود.
- در صورتی که به اشتباه خورده شود، فرد دچار علائمی مانند حالت تهوع، اسهال، استفراغ، سوزش، غش و یا شوک می شود.
- در هر صورت بعد از اینکه کات کبود یا سولفات مس که ماده ای شیمیایی است را خوردید، فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید. شما باید مطمئن شوید که آسیبی به کبد، کلیه ها، روده، معده و یا مغز شما وارد نشده باشد. چرا که مصرف دوز بالایی از این ماده، منجر به مرگ می شود.
- در هر صورت پس از بلع این ماده شیمیایی حتما باید به مراکز درمانی مراجع کرده و همچنین اطمینان حاصل کنید که هیچ گونه آسیبی به مغز ، کبد ، کلیه ها یا روده معده وارد نشده است. اگرچه بسیار نادر است ولی در صورت عدم درمان، قرار گرفتن در معرض دوز بالای سولفات مس در بعضی مواقع می تواند باعث مرگ شود.
بدون دیدگاه