کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی

تجهیزات آزمایشگاهی از با ارزش‌ترین دارایی‌های یک آزمایشگاه هستند. بنابراین حفظ و نگهداری آنها در شرایط خوب برای حفظ کیفیت و نتایج آزمایش‌ها ضروری است. درک این فرایند، نحوه عملکرد و چرایی اهمیت به شما کمک می‌کند تا آزمایش‌ها را با دقت بیشتری انجام دهید. در هر آزمایشگاه، حفظ دقت و قابلیت اطمینان تجهیزات آزمایشگاهی برای جمع‌آوری نتایج دقیق آزمایش بسیار مهم است. با این حال، فرایند کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی می‌تواند زمان‌بر و مخرب باشد. مدیریت این ابزارها نیازمند توجه دقیق به جزئیات و نظارت مداوم برای به حداقل رساندن خطر خطای انسانی است. با رفع این مشکل و ساده سازی فرایند، آزمایشگاه‌ها می‌توانند از قابلیت‌های سیستم‌های مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی استفاده کنند. به منظور اطمینان از نتایج دقیق آزمایشات آزمایشگاهی، ضروری است که اینکار به طور منظم انجام شود. تجهیزاتی که کالیبره نشده باشند، نتایج نادرستی را ارائه می‌دهند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این فرایند و اهمیت آن می‌پردازیم.

کالیبراسیون به زبان ساده:

فرایند تنظیم یک دستگاه یا ابزار اندازه‌گیری تا خوانش آن مشخص درست باشد، کالیبراسیون نام دارد. هدف از این فرایند اطمینان از نتایج با یک ابزار خاص، دقیق و سازگار است. این فرایند معمولا با مقایسه قرائت‌های ابزار با معیارهای شناخته شده مانند یک گیج اصلی انجام می‌شود. برای کالیبره شدن، یک ابزار ابتدا باید استاندارد دیگری از دقت شناخته شده، کالیبره شود. فرایند تصحیح تنظیمات تجهیزات بر اساس پارامترهای استاندارد است. هدف این است که اطمینان حاصل شود که تجهیزات به طور مداوم می‌توانند نتایج دقیقی را تولید کند و به شما کمک کند از خرابی‌های ناگهانی، حوادث ناگوار، تاخیرها و آسیب‌ها جلوگیری کند. کالیبره کردن وسایل آزمایشگاهی باعث صرف جویی در هزینه‌های تعمیرات یا تعویض‌های پرهزینه می‌شود.

کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی:

به طور کلی این فرایند شامل تنظیم و تایید ابزارها برای اطمینان از عملکرد آنها در محدوده‌های مشخص شده و ارائه نتایج دقیق و ثابت است. این فرایند را می‌توان بر روی ابزارهای مختلفی مانند pH متر، ترازو، سانتریفیوژ و پیپت انجام داد و این فرایند شامل بررسی دقت ابزار در برابر یک اندازه‌گیری خاص و سپس تنظیم دستگاه بر اساس آن است. بدون اینکار، ابزارها نتایج غیر قابل اعتمادی را ارائه می دهند که باعث نتیجه‌گیری نادرست، به خطر افتادن کیفیت دادها و عدم انطباق با مقررات می‌شود.

این فرایند معمولا از یک دستگاه استاندارد که به دلیل اندازه‌گیری‌های دقیق شناخته می‌شود، به عنوان نقطه مرجع استفاده می‌کند. در بیشتر موارد این فرایند به صورت شش ماهه یا سالانه انجام می‌شود. با کمک این فرایند دانشمندان می‌توانند مطمئن باشند که نتایج قابل اعتماد است.

مراحل فرایند:

در طول این فرایند، اطمینان از تمیز بودن تمامی تجهیزات و عاری از هرگونه آسیب ضروری است. علاوه بر این، کالیبره کردن در یک محیط مناسب با سطوح دما و رطوبت پایداری برای نتایج دقیق بسیار مهم است. جمع آوری تجهیزات لازم، اطمینان از شرایط محیطی مناسب و تایید مشخصات سازنده مراحل بسیار مهمی در آماده سازی برای کالیبره کردن تجهیزات آزمایش است. تمام ابزارها و لوازم جانبی که توسط سازنده مشخص شده است را جمع آوری کنید. یک محیط کنترل شده با دما، رطوبت و روشنایی پایدار ایجاد کنید. قبل از شروع فرایند، بررسی کنید تا تجهیزات تست به درستی کار می‌کنند. مشخصات سازنده را بررسی کنید تا مطمئن شوید که درک روشنی از الزامات دارید. در نهایت اعتبار سنجی برای اطمینان از داده‌ها بسیار مهم است. انجام تست‌های اولیه، مقایسه نتایج با استانداردهای مرجع، شناسایی مغایرت‌ها و خطاها از راه کارهایی است که باید انجام شود.

انواع کالیبراسیون:

نیرو و گشتاور دو مورد از رایج‌ترین انواع کالیبره کردن تجهیزات هستند. کالیبراسیون نیرو شامل اندازه‌گیری مقدار نیرویی است که یک ماشین می‌تواند به صورت دقیق ایجاد کند؛ در حالی که نوع گشتاور، بر تعیین میزان نیروی چرخشی به یک جسم تمرکز دارد. این نوع برای خوانش دقیق ضروری است و به جلوگیری از خطاها یا حوادث کمک می‌کند. با کالیبره کردن منظم می‌توان استانداردهای باکیفیت را در خروجی کار خود حفظ کرد و از ایمنی خود و اطرافیان اطمینان حاصل نمود.

نیرو:

یک فرایند حیاتی برای اطمینان از دقت ابزارهای اندازه‌گیری نیرو است. این ابزارها برای حفظ طول عمرشان نیاز به کالیبراسیون منظم دارند. این فرایند شامل مقایسه خروجی یک ابزار با استاندارهای شناخته شده برای تشخیص هرگونه انحراف از دقت است.

گشتاور:

این مورد در کاربردهای صنعتی بسیار حائز اهمیت است و برای اطمینان از دقت و ثبات در ابزار اندازه‌گیری نیرو ضروری است. کالیبره نگه داشتن تجهیزات نه برای حفظ کنترل کیفیت بلکه برای کاهش خطرات و اشتباهات  پرهزینه ضروری است.

اهمیت کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی:

با کمک این فرایند می‌توان از دقت و کیفیت نتایج اطمینان حاصل کرد. همچنین می‌توان طول عمر تجهیزات را افزایش داد که برای اندازه‌گیری‌های قابل و دقیق ضروری است. هدف این فرایند، به حداقل رساندن هر گونه عدم قطعیت اندازه‌گیری با اطمینان از دقت تجهیزات تست است. کالیبره کردن خطاها یا عدم قطعیت‌ها را در فرایندهای اندازه‌گیری تا حد قابل قبولی کمی سازی و کنترل می‌کند.

در ادامه به بررسی مهم ترین دلایل برای انجام این کار می‌پردازیم.

اطمینان از عملکرد تجهیزات:

تمام تجهیزات آزمایشگاهی دارای عملکردهای مجزایی هستند که فعالیت‌های حیاتی مانند آزمایش‌ها و فرایندهای تولید را تسهیل می‌کند. بدون توابع اصلی نمی‌توانید فرایندهای خود را به طور کامل آزمایش یا اجرا کنید. همچنین ممکن است نتایج نادرستی دریافت کنید که می‌توانید برنامه‌های آزمایش و تولید شما را خراب کرده یا به تاخیر بیاندازد. کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی تضمین می‌کند که ماشین‌ها و دستگاه‌های شما عملکردی مناسب دارند. همچنین به شما کمک می‌کنند که مشکلات اصلی را شناسایی کرده و بلافاصله راه حلی پیدا کنید. اجتناب از این عقب نشینی از همان ابتدا به شما کمک می‌کند تا در مسیر آزمایش‌های آزمایشگاهی خود بمانید و در هزینه‌های نگهداری سنگین صرفه جویی نمایید.

افزایش طول عمر تجهیزات:

تجهیزات آزمایشگاهی به طور اجتناب ناپذیری در طول زمان تخریب می شوند. به ویژه زمانی که به طور منظم در محیط‌هایی استفاده می شوند که بر کیفیت آنها تاثیر می‌گذارند. برای مثال دمای کنترل نشده باعث ایجاد میکروب‌ها و باکتری‌ها روی ابزارها می‌شود. رطوبت نیز باعث زنگ زدگی می‌شود. کالیبره کردن وسایل آزمایشگاهی در کاهش آسیب‌ها موثر هستند و به شما کمک می‌کنند که برای مدت طولانی از آنها استفاده کنید. هر چه مدت زمان بیشتری از تجهیزات خود استفاده کنید و عملکرد بهتری داشته باشید، می‌توانید هزینه‌های خود را به حداقل برسانید.

بهبود ایمنی آزمایشگاه:

کالیبره کردن به شما کمک می‌کند تا استانداردها و اقدامات ایمنی را دنبال کنید. این قوانین ضروری هستند؛ زیرا شما به صورت روزانه با مواد شیمیایی مضر، مواد اولیه و ماشین‌های بزرگ و کوچک سر و کار دارید. ماشین‌هایی که عملکرد بهینه دارند می‌توانند به شما در دستیابی به نتایج دقیق کمک کنند و از کارکنان خود در برابر خطرات مختلف محافظت نمایید. برای مثال، اجاق‌ها و کوره‌ها اگر بیش از اندازه گرم شوند می‌توانند منفجر شوند. چنین آسیبی می‌تواند باعث تحمیل هزینه‌های اضافی و آسیب به کارکنان شود.

تضمین دقت تست:

نتایج دقیق در ایمنی محصول برای داروها، محصولات غذایی، مواد شیمیایی ضروری و سایر کاربردها بسیار مهم است. در غیر این صورت، آنها می‌توانند خطرات مختلفی را برای عملیات‌ها به دنبال داشته باشند. در صورت کالیبراسیون، نتایج دقیقی مطابق با استانداردها خواهید داشت. کالیبره کردن منظم برای اجرای عملیات در مقیاس بزرگ حیاتی است؛ زیرا نتایج نادرست باعث تلفات عظیم می‌شود.

صرفه جویی در هزینه‌ها:

تجهیزات کالیبره نشده می‌توانند نتایج نادرست، محصولات معیوب و تاخیر در فرایندها را به دنبال داشته باشند. این می‌تواند باعث اعمال هزینه‌های بسیاری شود. بدین ترتیب این فرایند تجهیزات شما را از پرداخت هزینه‌های تعمیر، نگهداری، تعویض و خطاهای ناگهانی در امان نگه می دارد. استفاده از وسایل کالیبره شده در تولید آزمایشگاهی، استفاده اقتصادی از مواد اولیه و بدون تولید زباله تضمین می‌کند.

اخذ گواهینامه صنعت:

گواهینامه‌های صنعت به آزمایشگاه شما اعتبار می بخشد و شما را قادر می سازد بدون هیچ مشکلی کار کنید. برای مثال ISO/IEC 17025 می‌تواند توانایی آزمایشگاه شما را برای عملکرد شایسته و ایجاد نتایج معتبر تایید کند. همچنین ISO 9001 می‌تواند کیفیت فرایندها و راه حل‌هایی شما را تایید کند. کالیبراسیون منظم تجهیزات برای دریافت این گواهینامه‌ها ضروری هستند.

علاوه بر دقت نتایج، ماشین‌ها و ابزارها شما را در شرایط خوبی قرار می گیرند تا محصولات با کیفیتی را تولید نمایید.

چک لیست کالیبراسیون تجهیزات:

ماشین آلات و ابزارهای آزمایشگاهی مختلف به فرایندهای خاصی نیاز دارند. این روش‌ها کمک می‌کند تا تجهیزات آزمایشگاهی شما در فرم باشند.

مکانیکی:

کالیبره کردن مکانیکی ماشین‌ها و ابزارهایی را که جرم، نیرو، ابعاد، زاویه، حجم، صافی، گشتاور و ارتعاش را اندازه‌گیری می‌کند، ثابت می‌کند. تجهیزات مکانیکی شامل شتاب سنج، ترازو،نیروسنج، آچار گشتاور و پیچ گوشتی است.

برق:

کالیبراسیون الکتریکی دستگاه‌هایی را که فرکانس، ولتاژ، مقاومت، خازن و سایر عوامل الکتریکی را اندازه‌گیری می‌کنند، تصحیح می‌کند. تجهیزاتی که نیاز به کالیبره کردن الکتریکی دارند، شامل عایق و تستر حلقه است.

رطوبت و دما:

دوربین‌های حرارتی، دماسنج‌ها، ژانراتورهای رطوبت و سایر ماشین‌های کنترل کننده دما برای عملکرد بهتر و دوام بیشتر نیاز به کالیبراسیون رطوبت و دما دارند. ماشین آلات گرمایشی باید به طور معمول بازرسی، ارزیابی و در صورت لزوم تعمیر شوند تا از گرم شدن بیش از اندازه آنها و ایجاد حوادث در آزمایشگاه جلوگیری شود. همچنین کیفیت خروجی، یکنواختی و انطباق را در یک محیط فعلی خوب تضمین می‌کند. کالیبره کردن دما و رطوبت شامل مقایسه تنظیمات فعلی تجهیزات با تنظیمان استاندارد در یک محیط کنترل شده با دما است.

فشار:

کالیبره کردن فشار شامل اندازه‌گیری و تصحیح فشار هیدرولیک و گاز دستگاه در برابر تنظیمات دستگاه استاندارد است. برای اندازه‌گیری فشار به تعادل فشار، کالیبراتور، سنسور و گیج نیاز دارد. ماشین‌ها و ابزارهای آزمایشگاهی که معمولا تحت این فرایند قرار می گیرند شامل فرستندها، گیج‌های آزمایش، فشار سنج‌ها، مبدل‌ها و گیج‌های فشار هستند.

کالیبراسیون تجهیزات صنعتی:

تجهیزات مورد استفاده در صنایع به منظور سازگاری و اطمینان از نتایج، لازم است که کالیبره شوند. این فرایند برای بازرسی و کنترل کیفیت ضروری است؛ زیرا اندازه‌گیری دقیق و مطابقت با استانداردهای صنعت را تضمین می‌کند.

کالیبراسیون تجهیزات پزشکی چیست؟

از آنجاییکه که این فرایند به طور جدی بر روند تشخیصی تاثیر می‌گذارد و می‌تواند جان بیماران را به خطر بیاندازد بسیار مهم است.

چه زمانی باید تجهیزات را کالیبره کرد؟

در زمان تصمیم گیری در مورد زمان انجام این فرایند، باید چند نکته را در نظر گرفت. ابتدا توصیه‌های سازنده را بررسی نمایید. آنها معمولا راهنمایی‌های خاصی در مورد زمان انجام این فرایند دارند. میزان استفاده از تجهیزات را در نظر بگیرید. اگر به صورت مکرر استفاده می شوند، ممکن است بیشتر نیاز به کالیبره شدن داشته باشند. در نهایت به این توجه کنید که دقت اندازه‌گیری‌ها چقدر مهم است. اگر اندازه‌گیری‌ها بسیار دقیق ضروری است، به احتمال زیاد کالیبراسیون بیشتری مورد نیاز است. با در نظر گرفتن این عوامل، می‌توانید این اطمینان را حاصل کنید که تجهیزات شما خوانش دقیقی دارند و نتایج قابل اعتمادتر هستند.

مزایای کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی:

از مزایای این فرایند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

حفظ دقت:  

این فرایند به اطمینان از صحت داده‌های جمع آوری شده توسط دستگاه کمک می‌کند. اگر pH متر به درستی کالیبره نشده باشد، می‌تواند نتایج را خیلی کم یا زیاد نشان دهد. این می‌تواند باعث نتایج نادرست برای اندازه‌گیری اسیدیته یک محلول شود.

افزایش عمر ابزارها و دستگاه‌ها:

این فرایند به عملکرد صحیح تجهیزات کمک می‌کند و در نهایت باعث افزایش طول عمر این وسایل می‌شود. به طور کلی، با گذشت زمان دستگاه‌ها به دلیل دما یا رطوبت محیط از حالت کالیبره کردن خارج می شوند. با کمک این فرایند به صورت منظم می‌توانید اطمینان یابید که نتایج قابل اعتماد و کارآمد است.

کاهش خطرات:

کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی به کاهش خطر حوادث کمک می‌کند؛ زیرا اندازه‌گیری نادرست می‌تواند باعث ایجاد موقعیت‌های خطرناک شود. برای مثال اگر یک قطعه از تجهیزات به درستی کالیبره نشده باشد می‌تواند قرائت‌های نادرستی را بدهد که باعث نشت مواد شیمیایی یا آتش سوزی شود. در نهایت، کالیبراسیون فرایند مهمی است که به حفظ ایمنی افراد در شرایط خوب کمک می‌کند.

شناسایی تجهیزات معیوب:

اینکار برای تشخیص اختلالات در تجهیزات آزمایشگاهی و انجام اصلاحات برای اطمینان از ارائه نتایج دقیق توسط تجهیزات است. این فرایند به بهبود دقت و صحت اندازه‌گیری‌ها کمک می‌کند و می‌تواند به شناسایی و اصلاح مشکلات کمک کند. این فرایند بخش مهمی از کنترل کیفیت است که برای اطمینان از اعتبار تحقیقات ضروری است. بدون اینکار، نتایج آزمایش‌ها ممکن است نادرست یا اشتباه تفسیر شوند که می‌تواند باعث نتیجه‌گیری نادرست شود.

جمع بندی:

کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی در واقع فرایندی است که به منظور کاهش خطا، افزایش ایمنی و مدیریت هزینه‌ها انجام می‌شود. در این فرایند با کمک ابزارهای استاندارد تجهیزات را کالیبره کرده و به رفع عیوب و مشکلات آن می پردازند. این کار علاوه بر آزمایشگاه‌ها، در صنایع مختلفی مانند پزشکی، غذایی و داروسازی انجام می‌شود.