بی شک تابستان زمانی مناسب برای تفریح و انجام فعالیت ها بیرون از منزل است؛ اما آفتاب گرم و سوزان در طول روز نقطه ضعف بزرگی برای این فصل است. این آفتاب سوزان می تواند خستگی جسمانی و کم آبی را به دنبال داشته باشد؛ انرژی و مواد مغذی را از بدن دفع کند و در نهایت باعث گرمازدگی شود. این شرایط، مسئله ای بسیار مهمی است که فورا باید با آن را رفع کرد. در صورتی که حالت تهوع، سردرد، سرگیجه یا احساس خستگی دارید فورا کار را متوقف کرده و از گرما دوری کنید. برای جبران و درمان این عارضه لازم است به دنبال مواد غذایی با محتوای آب بالا باشید. در ادامه به بررسی دقیق تر هایپرترمی، علائم و درمان آن می پردازیم.
گرمازدگی چیست؟
دمای بالای بدن، تهدیدی جدی برای سلامتی است. این در واقع شرایطی است که سیستم تنظیم حرارت بدن، نتواند گرمای محیط را تحمل کند. هایپرترمی یک درجه حرارت غیر طبیعی بدن است و زمانی رخ می دهد که بدن، گرمایی بیش از آنچه می تواند آزاد کند را جذب یا تولید می کند. دمای طبیعی بدن در حالت عادی ۳۷ درجه است و هر دمایی بالاتر از ۳۷.۲۲ درجه برای بدن زیاد است.
هایپرترمی انواع مختلفی دارد و نوع شدید آن بسیار خطرناک است و تهدیدی جدی برای زندگی به حساب می آید.
انواع:
این شرایط در انواع خفیف و شدید وجود دارد که هر کدام به نحوه ی خطرناک هستند. این شرایط در دو حالت رخ می دهد که شامل:
- خارجی: این شرایط در صورتی رخ می دهد که فعالیت شدید بدنی در محیط گرم و مرطوب انجام شود.
- داخلی: نوع داخلی می تواند به دلیل سن یا شرایط سلامتی ویژه ای باشد.
هر کدام از موارد بالا علائمی دارند و بهتر است در اسرع وقت نسبت به درمان آنها اقدام نمایید.
پیشگیری از گرمازدگی:
این شرایط می تواند باعث بروز فشار فیزیولوژیکی و حتی مرگ شود از این رو پیشگیری از آن بسیار موثر است. در این شرایط لازم است:
- با آب سرد دوش بگیرید.
- حتی اگر تشنه نیستید، آب بنوشید.
- از انجام فعالیت های سنگین خودداری کنید.
- لباس های نخی، گشاد با رنگ روشن بپوشید.
- از نوشیدنی هایی که باعث آبرسانی بدن می شود، استفاده کنید.
- در زمان بیرون رفتن از کرم ضد آفتاب، چتر، کلاه و عینک استفاده کنید.
- از قرار گیری در معرض آفتاب بین ساعات ۱۲ ظهر تا ۳ بعد از ظهر بپرهیزید.
همواره به یاد داشته باشید که در این مورد پیشگیری از درمان بسیار موثرتر و بهتر است.
علائم گرمازدگی در بزرگسالان:
در صورت بروز هایپرترمی علائمی همچون:
- سردرد
- خستگی
- سرگیجه
- تاری دید
- تنفس سریع
- تشنج یا غش
- گیجی و هذیان
- ضربان قلب بالا
- تهوع و استفراغ
- فشار خون پایین
- بروز بثورات پوستی
- درد یا گرفتگی عضلات
- افزایش زیاد دمای بدن
افرادی که در این شرایط قرار دارند ممکن است دچار شوک شوند یا به کما روند. همچنین احتمال مرگ در صورت نارسایی اندام ها وجود دارد.
دلایل بروز گرمازدگی:
این شرایط زمانی رخ می دهد که بدن گرمای بیشتری نسبت به آنچه که باید آزاد کند، جذب می کند. تعریق مکانیسم طبیعی بدن برای خنک کردن بدن است؛ اما در برخی موارد کافی نیست. در شرایط هایپرترمی، دمای بدن افزایش می یابد. از دلایل بروز این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمبود آب
- عوامل محیطی
- عدم تعادل الکترولیت ها
- عدم توانایی بدن در تنظیم دما
است.
عدم توانایی بدن در تنظیم دما:
سیستم عصبی مرکزی مسئولیت مقابله با گرمای شدید را در بدن بر عهده دارد. در کودکان زیر ۴ سال، سیستم عصبی مرکزی به طور کامل توسعه نیافته است و در افراد بالای ۶۵ سال، این سیستم رو به زوال می رود. در نتیجه بدن نمی تواند با تغییرات دمایی مقابله کند. البته برخی از بیماری ها و شرایط خاص جسمانی نیز می تواند باعث عدم توانایی بدن در تنظیم دما شود.
عوامل محیطی:
حضور و انجام فعالیت شدید بدنی در هوای گرم، از جمله مواردی است که باعث روز این مسئله می شود.
کمبود آب و عدم تعادل الکترولیت ها:
تعریق یک سیستم خنک کننده بدن است که دمای بدن را کاهش می دهد. در صورت تعریق آب و الکترولیت زیادی از بدن دفع می شود و در صورتی که جایگزینی برای آنها نباشد، سرگیجه، سردرد، تهوع و غیره که از علائم هایپرترمی است بروز می کند.
مدیریت و درمان:
اگر علائم خفیف یا شدید را تجربه می کنید، لازم است اقدامات زیر را انجام دهید:
- پوست تحریک شده را خشک نگه دارید.
- لباس های تنگ و سنگین را تعویض کنید.
- یک کمپرس خنک روی پوست خود قرار دهید.
- از نوشیدنی های کافئین دار یا الکل خودداری کنید.
- فورا فعالیت بدنی را متوقف کرده و یک محیط خنک و دارای تهویه را برای استراحت انتخاب کنید.
- نوشیدنی های کمی شور بنوشید تا الکترولیت های از دست رفته را باز یابید. می توانید نوشیدنی های ورزشی را با آب یا چند قاشق چایی خوری نمک مخلوط نماید.
همچنین در صورتی که گرفتگی ماهیچه دارید، آن بخش را ماساژ دهید.
برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟
برای درمان، کاهش دمای بدن و آبرسانی مجدد آن بسیار مهم است. زمانی که هایپرترمی بسیار شدید باشد، مراجعه به پزشک ضروری است. اما برخی از غذاها و نوشیدنی ها می تواند در بهبود شرایط خفیف کمک کننده باشد. مهم ترین نوشیدنی برای جبران مایعات از دست رفته، آب است.
محلول های الکترولیت مانند نوشیدنی های ورزشی در جبران الکترولیت های از دست رفته بسیار موثرند. از دیگر خوراکی های موثر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دوغ
- ماست
- به لیمو
- آب لیمو
- خاکشیر
- تخم شربتی
- شربت سکنجبین
- سبزیجات مانند کرفس و کاهو
- چای های گیاهی خنک مانند چای نعناع یا بابونه
- میوه هایی مانند هندوانه، خیار، پرتقال، توت فرنگی و انگور
همچنین غذاهای سرشار از پتاسیم و الکترولیت ها می تواند به سیستم بدن شما کمک کنند.
در زمان گرمازدگی چه غذاهایی را مصرف نکنیم؟
مصرف برخی غذاها مانند غذاهای چرب و سنگین، کافئین و الکل و غذاهای با قند خون بالا توصیه نمی شود.
مصرف هر یک از این موارد شرایط را بدتر کرده و درمان را سخت تر و طولانی تر می کند.
درمان گرمازدگی در خانه:
برای رفع سریع گرمازدگی در خانه بهتر است تمرکز را روی خنک کردن بدن قرار دهید. زیرا هر چه دمای بدن بالا باشد، آسیب به مغز و سایر اندام ها را به دنبال دارد.
برای رفع این شرایط بهتر است با آب سرد دوش بگیرید، استراحت کنید و از شربت های آبلیمو، خاکشیر یا تخم شربتی استفاده کنید.
شربت رفع گرمازدگی:
در تهیه شربت های رفع این عارضه از مقدار بسیار کمی شکر استفاده کنید؛ زیرا قند از جمله خوراکی های ممنوعه برای این شرایط است. شربت های مفید شامل:
- آلبالو
- آبلیمو
- عناب
- گلاب
- به لیمو
- خاکشیر
- تخم شربتی
- سکنجبین با خیار
است. این مواد به دلیل ویتامین های فراوان از جمله ویتامین سی (اسید اسکوربیک) برای درمان این عارضه بسیار موثرند.
آیا گرمازدگی همان تب است؟
خیر، این مانند تب نیست. زمانی که گرمازده می شوید، دمای بدن بالاتر از یک نقطه مشخص می رود که توسط هیپوتالاموس کنترل می شود. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که بسیاری از عملکردهای بدن را کنترل می کند. اما زمانی که تب دارید، هیپوتالاموس در واقع دمای تعیین شده بدن شما را افزایش می دهد. این افزایش عمدی دمای بدن، تلاشی برای مبارزه با یک بیماری یا عفونت است.
جمع بندی:
دمای غیر طبیعی بدن گرمازدگی یا هایپرترمی نام دارد. این شرایط در هوای گرم به وجود می آید و در انواع خفیف و شدید بروز می کند. از این رو در طول تابستان حفظ سطح الکترولیت و مایعات بدن بسیار مهم است. برای جلوگیری از گرمازدگی، حتما آب فراوان بنوشید و در محیط های خنک قرار بگیرید. در این مقاله به بررسی علائم، روش های پیشگیری و درمان این عارضه پرداختیم.
بدون دیدگاه