آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی

انجام آزمایش های علمی بسیار جذاب است؛ اما در عین حال می تواند خطرناک باشد. از این رو شناخت تجهیزات علمی مورد استفاده و کاربردهای این تجهیزات بسیار مهم است. عدم شناخت کافی از این وسایل و کاربردهای آنها بسیار مضر است و می تواند کشنده باشد. در کنار شناختن این وسایل، آگاهی از کیفیت آنها بسیار مهم است. در ادامه به بررسی آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی به همراه تصویر، انواع و کاربرد آنها می پردازیم.

آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی:

وسایل آزمایشگاهی جزء حیاتی تحقیقات و آزمایش ها هستند که دانشمندان را قادر می سازد تا نمونه ها را به طور دقیق اندازه گیری، مخلوط و آنالیز کند. در نهایت نیز محیط کاری را استریل و ایمن کنند. به طور کلی تجهیزات آزمایشگاهی ابزارها و وسایلی هستند که برای انجام آزمایش ها و تحقیقات علمی، تشخیص های پزشکی و توسعه فناوری های نوین استفاده می شوند. این تجهیزات در آزمایشگاه های شیمی، زیست شناسی، فیزیک، پزشکی و صنایع غذایی استفاده می شود. هر یک از این تجهیزات دارای کاربردهای خاص و ویژگی های منحصر به فردی است که با توجه به نیاز و نوع آزمایش انتخاب می شوند. در ادامه به بررسی لیست وسایل آزمایشگاهی و کاربردهای آنها می پردازیم.

میکروسکوپ:

در صورتی که برای انجام آزمایش نیازمند رویت اجسام و اشیا بسیار کوچک باشیم، از این ابزار استفاده می کنیم. عموما این اشیاء و اجسام با چشم غیر مسلح به صورت عادی دیده نمی شوند.

انواع مختلفی از این وسیله وجود دارد که ترکیبی از نور و عدسی ها برای بزرگنمایی اجسام است. به طور کلی این ابزار به دو دسته نوری و الکترونی تقسیم می شود.

میکروسکوپ نوری:

این نوع میکروسکوپ ها از نور برای بزرگ نمایی نمونه ها استفاده می کنند و بیشتر در آزمایشگاه های زیست شناسی و پزشکی برای مشاهده سلول ها، بافت ها و میکروارگانیسم ها کاربرد دارند.

میکروسکوپ الکترونی:

به جای نور، از الکترون ها برای بزرگنمایی استفاده می کند و به دلیل دقت و توان بالاتر، برای مشاهده جزئیات ساختاری مواد و سلول ها کاربرد بیشتری دارد.

سانتریفیوژ:

در مبحث آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی سانتریفیوژ یکی از دستگاه های مهم به حساب می آید. این وسیله یک ابزار آزمایشگاهی است که برای جداسازی مواد بر اساس وزن آنها استفاده می شود. این شامل یک بازوی چرخان است که با سرعت زیادی می چرخد و نیروی گریز از مرکز را ایجاد می کند. در نهایت باعث می شود اجزای متراکم تر در انتهای ظروف رسوب تشکیل دهند و اجزای با چگالی کم در بالا باقی بمانند.

در واقع این دستگاه با چرخاندن نمونه ها با سرعت بالا، اجزای سنگین تر را به سمت پایین و اجزای سبک تر به سمت بالا هدایت می کند. این دستگاه در آزمایشگاه های پزشکی، شیمی، بیولوژی برای جداسازی اجزای خون، مایعات بدن و دیگر محلول ها استفاده می شود و نقش مهمی در فرایندهای تحقیقاتی و تشخیصی دارد.

اسپکتروفتومتر:

با اندازه گیری میزان نور جذبی توسط یک نمونه در طول موج های مختلف، می توان اطلاعات ارزشمندی را از یک ماده به دست آورد.

این وسیله برای اندازه گیری میزان نور جذب شده توسط یک نمونه کاربرد دارد.

دستگاه کروماتوگرافی:

یکی از پیشرفته ترین روش ها برای جداسازی مواد استفاده از دستگاه کروماتوگرافی است. این وسیله برای آزمایشگاه های شیمی، بیوشیمی و صنایع غذایی به کار می رود. این دستگاه می تواند اجزای مختلف یک مخلوط را بر اساس خصوصیات فیزیکی و شیمیایی از یکدیگر جدا کند.

از این روش برای جداسازی و شناسایی ترکیبات پیچیده مانند پروتئین ها، داروها و مواد غذایی استفاده می کنند.

هواکش و هود آزمایشگاهی:

این ابزارها به منظور حفاظت از کاربران آزمایشگاه در برابر گازها، بخارات و مواد شیمیایی خطرناک استفاده می شوند.

• هودهای شیمیایی: برای جلوگیری از پخش شدن بخارات و گازهای سمی یا آتش زا در فضای آزمایشگاه استفاده می شوند و هوا را از طریق فیلترهای مخصوص تصفیه می کنند.
• هودهای زیستی: برای کار با میکروارگانیسم های بیماری زا و جلوگیری از آلودگی های محیطی کاربرد دارند. این هودها با داشتن فیلترها، از انتشار آلودگی ها به فضای آزمایشگاه جلوگیری می کنند.

از آنجایی که محیط های آزمایشگاهی، محیط های بسته ای هستند حضور هواکش و هودها برای پیشگیری از عوارض جانبی و خطرات الزامی است.

آون آزمایشگاهی:

برای خشک کردن و استریل کردن مواد در آزمایشگاه ها از وسیله ای تحت عنوان آون استفاده می کنند. این وسیله با فراهم کردن دمای بالا، رطوبت و میکروارگانیسم های موجود در نمونه ها را حذف می کند.

از این تجهیز در آزمایشگاه های مختلفی مانند شیمی، بیولوژی و صنایع غذایی برای خشک کردن مواد شیمیایی و وسایل آزمایشگاهی استفاده می کنند.

اتوکلاو:

به جهت استریل کردن تجهیزات و مواد در آزمایشگاه ها از اتوکلاو استفاده می کنند و این وسیله با بخار فشار بالا، می تواند تمامی میکروارگانیسم ها و عوامل بیماری زا را از بین ببرد. در آزمایشگاه ها برای استریل کردن ظروف شیشه ای، ابزار و تمامی وسایلی که باید عاری از میکروارگانیسم ها باشند، از این وسیله استفاده می کنند.

به طور کلی این تجهیز در آزمایشگاه های پزشکی و میکروبیولوژی برای استریل کردن ابزارهای جراحی، ظروف آزمایشگاهی و محیط های کشت میکروبی کاربرد دارد.

بن ماری:

این وسیله دارای یک مخزن آب گرم است که نمونه ها را در آن می گذارند تا در دمای مشخصی گرم شوند.

این دستگاه در آزمایش های بیولوژیکی و شیمیایی برای واکنش ها و فرایندهایی که نیازمند دمای ثابت هستند، استفاده می شود.

انکوباتور:

برای نگهدرای و رشد نمونه های بیولوژیکی در دما و رطوبت کنترل شده، از این دستگاه استفاده می کنند. این تجهیز با ایجاد یک شرایط مناسب به محققان این اجازه را می دهد تا فرایندهای بیولوژیکی را در محیط آزمایشگاه شبیه سازی کنند.

اغلب در آزمایشگاه های زیست شناسی و میکروبیولوژی برای کشت و مطالعه میکروارگانیسم ها استفاده می شود.

چراغ بونزن:

این وسیله برای گرم کردن مواد در محیط های آزمایشگاهی استفاده می شود. شامل یک لوله فلزی با یک دریچه گاز و یک ساقه است که شعله را نگه می دارد.

عموما برای گرم کردن لوله های آزمایش، فلاسک ها و استریل کردن تجهیزات استفاده می شود.

pH متر:

این دستگاه برای اندازه گیری میزان اسیدیته یا قلیایی بودن یک محلول استفاده می شود. در آزمایشگاه های شیمی و بیولوژی برای اندازه گیری نمونه ها به کار می رود و دقت بالایی در تعیین میزان اسیدیته و قلیایی بودن ماده دارد.

این وسیله اهمیت بالایی در فرایندهای کنترل کیفیت و تحقیقاتی دارند.

پیپت:

پیپت یک قطعه رایج از تجهیزاتی است که در آزمایشگاه های شیمی و زیست شناسی یافت می شود. این تجهیز برای انتقال حجم معینی از مایعات از یک ظرف به ظرف دیگر استفاده می شود. این ابزار ضروری در بسیاری از تکنیک های آزمایشگاهی مانند استخراج DNA و سنجش آنزیمی استفاده می شود. انواع مختلف این وسیله در حجم ها و دقت های متنوعی طراحی شده است.

• پیپت مدرج: برای اندازه گیری حجم های مختلف مایع استفاده می شود و امکان برداشت و انتقال دقیق حجم های متفاوت را فراهم می کند.
• پیپت میکرو: در صورتی که حجم های بسیار کوچکی از مایع را بخواهید اندازه گیری نمایید از این وسیله استفاده می نمایید. برای تحقیقات مولکولی و زیست فناوری بسیار مناسب است.

این وسیله برای انتقال حجم مایعات کاربرد دارد.

بشر:

این تجهیز از جنس شیشه یا پلاستیک بوده و به صورت استوانه است. عموما برای مخلوط کردن، گرم کردن و نگهداری مایعات و مواد شیمیایی یا جمع آوری در آزمایش تیتراسیون کاربرد دارد. برای خرید بشر با بهترین کیفیت به شیمی مارکت سپاهان مراجعه نمایید.

پی ست:

هدف اصلی از ساخت این وسیله، شستشوی ظروف آزمایشگاهی است. زیرا برخی از وسایل ازمایشگاهی به دلیل شکل و اندازه ای که دارند به سختی در سینک شسته می شوند. از این رو از بطری های شستشو یا همان پی ست استفاده می کنند.

لوله آزمایش:

نگهداری و مخلوط کردن مقدار کمی از مایعات یا حرارت دادن آنها استفاده می شوند.

جا لوله ای:

نگهدارنده لوله آزمایش برای نگهداری لوله های آزمایش استفاده می شود.

از آن برای نگه داشتن لوله آزمایش در جای خود یا در زمانی که لوله داغ است و نباید لمس شود، استفاده می کنند.

استوانه مدرج:

برای اندازه گیری حجم دقیقی از مایعات استفاده می شود و در حجم های متنوعی وجود دارند.

هات پلیت:

این وسیله برای گرم کردن و جوشاندن مایعات در آزمایشگاه ها استفاده می شود. این دستگاه منبع حرارت قابل کنترلی را برای انجام واکنش های شیمیایی مختلف، استریل کردن و غیره ارائه می دهد.

رایج ترین انواع این تجهیز صفحات سرامیکی، آلومینیومی و فولاد ضد زنگ است.

پتری دیش:

یک ظرف درب دارد که بسیار کم عمق بوده و شفاف است، پتری دیش نام دارد.

این وسیله برای نگهداری محیط رشد برای پرورش سلول ها، باکتری ها و میکروارگانیسم ها در محیط های کنترل شده کاربرد دارد.

دماسنج:

برای اندازه گیری دماها در آزمایشگاه ها از این وسیله استفاده می کنند. ترمومتر جیوه ای و دماسنج الکلی از رایج ترین اشکال این وسیله در آزمایشگاه ها هستند.

ترازوی آزمایشگاهی:

یکی از ابزارهای پایه ای که حضور آن در هر آزمایشگاهی ضروری است، ترازو است. این وسیله برای اندازه گیری دقیق استفاده می شود و در نوع دیجیتال و آنالوگ وجود دارد.

عموما اشکال دیجیتالی به دلیل دقت و سهولت استفاده، بسیار مورد توجه هستند.

بورت:

وسیله ی دیگری که در آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی به آن بر می خورید، بورت نام دارد. این تجهیز یک لوله ی شیشه ای بلند و مدرج که برای اندازه گیری حجم مشخصی از مایعات در آزمایشگاه ها استفاده می شود.

این وسیله برای اندازه گیری مایعات و گازها کاربرد دارد.

همزن مغناطیسی:

این وسیله در واقع یک آهنربای دوار یا الکتریکی ثابت است که یک میدان مغناطیسی قوی ایجاد می کند.

از این دستگاه برای ساخت نوار همزن، غوطه ور کردن در مایع، چرخاندن سریع یا هم زدن یا مخلوط کردن یک محلول استفاده می کنند.

شیشه ساعت:

این تجهیز به صورت یک تکه شیشه مقعر دایره ای است.

برای تبخیر مایعات، نگه داشتن مواد جامد برای وزن کردن، گرم کردن و به عنوان پوششی برای ظروف کاربرد دارد.

بوته چینی:

یک قطعه فنجانی شکل از تجهیزات آزمایشگاهی است و معمولا از چینی یا فلز بی اثر ساخته شده است.

از این وسیله برای ذوب کردن مواد در دمای بالا استفاده می کنند.

قیف آزمایشگاهی:

برای انتقال مایعات یا پودرها، از یک ظرف به ظرف دیگر که دهانه باریکی دارند، از این وسیله استفاده می کنند. قیف ها معمولا از جنس شیشه (قیف شیشه‌ای) یا پلاستیک هستند و با توجه به کاربردی که دارند در اشکال و اندازه های مختلف در آزمایشگاه ها یافت می شوند.

انبر:

به طور کلی از این وسایل برای جابه جایی و انتقال اجسام کوچک مانند نمونه ها، مواد جامد یا اجزای ظریف استفاده می کنند.

نوک های ظریف آنها امکان دستکاری و کنترل دقیق آنها را فراهم می کند.

برس شستشو لوله های آزمایش:

برس لوله آزمایش برای تمیز کردن لوله های آزمایش و ظروف شیشه ای آزمایشگاهی دهانه باریک مانند سیلندرهای مدرج، بورت ها و ارلن ها استفاده می شود.

اسپاتول:

اسپاتول یا قاشقک برای اندازه گیری، انتقال یا هم زدن مواد یا معرف ها استفاده می شود.

دسیکاتور:

در بحث آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی لازم است با وسیله ای به نام دسیکاتور نیز آشنا شوید. این وسیله در واقع ظروف آب بندی شده ای است که برای خشک کردن نمونه ها تحت فشار اتمسفر یا فشار خلا کاربرد دارد.

این وسیله می تواند از مواد شیمیایی رطوبت گیر یا از نمونه ها در برابر گرد و غبار و رطوبت هوا محافظت می کند.

ارلن:

ابزاری است که معمولا از شیشه ساخته می شود که از یک کف صاف و یک گردن مخروطی، بدنه مخروطی شکل و یک دهانه تشکیل شده است که می تواند توسط یک درپوش بسته شود. برای جمع آوری، ذخیره سازی و اندازه گیری تقریبی نمونه های مایع استفاده می شود.

بالن:

این وسیله در دسته ظروف شیشه ای آزمایشگاهی قرار می گیرد و در حجم های مختلف وجود دارد. این ابزار دهانه گرد و ته گرد یا مخروطی دارند. از این وسایل برای ساخت محلول ها، نگهداری، جمع آوری و حتی اندازه گیری محلول ها استفاده می کنند.

چراغ الکلی:

از این وسیله برای تولید شعله باز استفاده می کنند.

این وسیله گرمای کافی برای انجام آزمایش های استاندارد شیمی و میکروبیولوژی تولید می کند و برای استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی خاص استفاده می شود.

سه پایه آزمایشگاهی:

این وسیله در ترکیب با سایر تجهیزات آزمایشگاهی مانند چراغ بونزن، هات پلیت و غیره استفاده می شود تا بستری پایدار برای آزمایش های گرمایش و اختلاط فراهم کند.

آنها همچنین برای پشتیبانی و تثبیت ظروف شیشه ای در طی فیلتراسیون، تقطیر و سایر فرایندهای شیمیایی استفاده می شوند.

آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی چه اهمیتی دارد؟

برای دستیابی به نتایج آزمایش دقیق و بدون خطا، آشنایی و استفاده از این وسایل بسیار حائز اهمیت است. همچنین این وسایل به شما کمک می کنند که ایمنی خود و آزمایشگاه خود را تامین نمایید. از این رو توصیه می شود پیش از شروع هر گونه آزمایش، ابتدا به بررسی این تجهیزات بپردازید.

جمع بندی:

آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی نقش کلیدی در پیشرفت علم و فناوری دارند. هر یک از این ابزارها و دستگاه ها با کاربردها و ویژگی های خاص خود، امکان انجام آزمایش ها و تحقیقات را فراهم می کنند. آشنایی با این وسایل و استفاده صحیح از آنها برای پژوهشگران و دانشمندان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا دقت و صحت نتایج تا اندازه زیادی به کیفیت و کارایی این ابزارها وابسته است.