هاون آزمایشگاهی هم از نظر ظاهری و هم از نظر عملکرد به هم شباهت دارند و هر دو وظیفه ساییدن و خرد کردن مواد را دارند. البته در تجهیزات آزمایشگاهی وسایلی برقی برای خرد کردن مانند آسیاب برقی وجود دارند، ولی هاون هنوز هم کاربرد های خاص خود را دارد و جزء وسایل ثابت آزمایشگاه ها بویژه شیمی و صنایع غذایی است.

این وسیله معمولا از جنس چینی تولید می شود و شباهت بسیار زیادی به بوته چینی دارد ولی از نظر اندازه با هم متفاوت هستند و ضخامت شبیه به هم ندارند.

تجهیزات و وسایل آزمایشگاهی به هر اندازه و شکلی که باشد در موقعیتی مناسب کاربرد دارند و فقدان آن موجب اختلال در آزمایش مورد نظر می شوند و این مساله ربطی به بزرگ و کوچک بودن وسیله یا دستی و برقی بودن آن ندارد.

یکی از این وسایل آسیاب دستی است اگر در آزمایشی ماده ای نیاز به ساییدن  داشته باشد و مقدار کمی هم داشته باشد تنها وسیله ای که می تواند این ماده را برای کار آماده کند هاون است.

آسیاب دستی که جنس چینی دارد بسیار ظریف و کوچک است که البته ضخامت جداره های آن از بوته چینی بزرگتر است و دارای دسته ای است که با قرار دادن ماده داخل آن با کمک دسته می توان ماده را با حرکات منظم کوبید و له نمود و اگر دو ماده با هم در آن آسیاب قرار گرفت می توان با ساییدن دو ماده را به خوبی با هم مخلوط نمود.

اندازه این ظرف از نمونه مشابه خانگی بسیار کوچک تر است و برای مقادیر کم ماده در آزمایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد.

هاون از چه جنس های ساخته می شود؟

آسیاب دستی در آزمایشگاه می تواند از جنس چوب، سنگ و یا گرانیت باشد ولی به طور معمول از جنس چینی ساخته می شود زیرا در برابر مواد مختلف و حرارت مقاومت بالایی دارد.

اگر تاکنون هاون چینی را در آزمایشگاه ندیده باشید ظرفی شبیه بوته چینی است  ولی از آن بزرگتر است و درب ندارند و دارای دسته ای از همین جنس است. برای کارهای آزمایشگاهی مناسبترین جنس چینی است. باید به شکلی با آن کار کرد که دچار شکستگی نشود، زیرا هر نوع ترک و یا شکستگی آن را غیرقابل استفاده خواهد کرد.

چگونه با آسیاب دستی کار کنیم؟

هاون یا آسیاب دستی را باید طوری روی میز قرار دهید که زمانی که دستگاه دیگری روی میز روشن باشد حرکت آنها موجب افتادن بر روی زمین و شکسته شدن آن نشود زیرا حجم این ظرف کوچک است و با اندک ضربه ای جا به جا می شود.

با دست چب این ظرف را نگه می داریم و با دست راست دسته آسیاب را نگه می دارید حرکت دست به هنگام ساییدن و مخلوط کردن و له کردن با هم متفاوت خواهد بود و باید با توجه به کاربرد آن ماده از یکی از این روش ها استفاده خواهد شد.

برای موادی که ریزی و اندازه ذرات بسیار مهم است حتما از ساییدن استفاده می شود. حرکت دست نباید خیلی محکم باشد تا آسیبی به آسیاب دستی وارد شود. دسته را روی میز به تنهایی قرار ندهید، زیرا ممکن است غلت خورده و بشکند.

تمیز کردن هاون:

از مسائل مهم در هنگام استفاده از هاون، باید به تمیز کردن آن بعد از استفاده اشاره نمود به صورتی که بعد از کوبیدن ماده باید دسته و ظرف هاون را به خوبی با آب شستشو داد و اگر به دیواره های ظرف چسبیده باشد و با آب شسته نشود باید از اسید برای تمیز کاری استفاده شود و سپس با آب شستشو داده شود.

اگر ماده ای بسیار سخت و محکم باشد ابتدا در خارج از هاون آن را تکه می کنیم و بعد با استفاده از آسیاب دستی آن را له می کنیم. دسته این ظرف نباید به صورت عمودی قرار بگیرد و باید  با ملایمت به صورت مورب به ماده ضربه وارد شود.

در انتهای دسته برجستگی هایی وجود دارد که در کوبیدن مواد بسیار موثر است. اگر تمیز کردن هاون به درستی انجام نشود ممکن است  در ترکیبات و موادی که در داخل آن کوبیده و یا له و مخلوط می شود ناخالصی بوجود می آید و در نتیجه آزمایش تاثیر خواهد گذاشت.

نکاتی برای خرید هاون

هاون ها دارای اندازه ها و ضخامت های مختلفی هستند حتی نوع شیشه ای از این وسیله نیز وجود دارد ولی برای آزمایشگاه نوع چینی بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. پس دقت کنید تا چینی اصل را خرید نمایید و از کیفیت و استحکام آن مطمئن شوید و گرنه در حین کار دچار خرابی و غیر قابل مصرف خواهد شد.

در هنگام خرید می توانید اطلاعات دقیقی از اندازه و قطر این وسیله را داشته باشید. اندازه های کوچک هاون برای مصرف آزمایشگاه های مدارس که جنبه آموزشی دارد و یا آزمایشگاه هایی که مقدار نمونه برای له کرن کم است مورد استفاده قرار می گیرد.

مراکز فروش معتبر که برای وسایل آزمایشگاهی طراحی و آماده شده است تمام انواع وسایل مانند آسیاب دستی را به فروش می رساند. هاون در عین سادگی کاربرد های  فراوان دارد و می تواند برای مخلوط کردن و یا ساییدن و له کردن مواد مورد استفاده قرار گیرد.

آسیاب دستی مزیت هایی نسبت به روش برقی دارد و یکی از آن این است که مقدار کم نمونه ها با قرار گرفتن در این وسیله بدون اینکه در اثر آسیاب پخش شود و هر تکه از ماده در بخشی از دستگاه چسبیده باشد به راحتی در یک محدوده کوچکی مواد با هم ترکیب و له می شوند.